- Βρυώνης, Ομέρ
- (τέλη 18ου – αρχές 19ου αι.). Τουρκαλβανός στρατιωτικός ηγέτης. Ονομαστός πολέμαρχος στην υπηρεσία του σουλτάνου κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, καταγόταν από τον γνωστό ελληνικό οίκο των Βρυώνηδων που εξισλαμίστηκε μετά την κατάληψη της Αλβανίας από τους Τούρκους. Πριν από το 1821 έζησε στην αυλή του Αλή πασά των Ιωαννίνων και εκεί συνδέθηκε με πολλούς επιφανείς Έλληνες αρματολούς και κλέφτες· στα Ιωάννινα απέσπασε την εκτίμηση και τη φιλία του Αλή, αλλά επειδή ήρθε σε αντίθεση με τον πασά του Βερατίου Ιμπραήμ, κατέφυγε στην αυλή του Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου, όπου διακρίθηκε και πλούτισε στους αγώνες του για την αυτονομία και την αναμόρφωση της Αιγύπτου. Έμπειρος και ισχυρός, επέστρεψε στην Ήπειρο, όπου βοήθησε τον Αλή πασά στον αγώνα του για ανεξαρτησία, για να τον εγκαταλείψει όμως το 1820 και να προσχωρήσει στον σουλτάνο Μαχμούτ Β’, ο οποίος σε ανταμοιβή τού προσέφερε το πλούσιο πασαλίκι του Βερατίου. Έτσι, από το 1821 τον βρίσκουμε ανώτερο στρατιωτικό ηγέτη υπό τις διαταγές του Χουρσίτ πασά, να παίρνει ενεργό μέρος στον αγώνα για την κατάπνιξη της Ελληνικής Επανάστασης. Το όνομά του συνδέθηκε με μερικά από τα ένδοξα γεγονότα της πρώτης περιόδου του ελληνικού Αγώνα (1821-24), όπως για παράδειγμα με το μαρτύριο του Αθανάσιου Διάκου στην Αλαμάνα και αμέσως μετά με τη θαρραλέα αντίσταση του Οδυσσέα Ανδρούτσου στο Χάνι της Γραβιάς, με τις μάχες στα Βασιλικά, με την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου κ.ά. Για τελευταία φορά επισημαίνουμε την παρουσία του Β. στους αγώνες εναντίον των Ελλήνων τον Ιούλιο του 1824 στον Κραβασαρά, επικεφαλής πέντε χιλιάδων Αλβανών· στις γύρω περιοχές ο Μαυροκορδάτος με Ρουμελιώτες οπλαρχηγούς συγκέντρωσε δυνάμεις, για να τον αντιμετωπίσει: «αλλ’ ο μηδέποτε διαλείπων ούτος και αείποτε ατυχής εν ταις ετησίαις εις την Δυτικήν Ελλάδαν εκστρατείαις του πασάς ούτε δύναμιν ούτε θέλησιν είχε να προχωρήση» (Σπ. Τρικούπης). Ύστερα από πολύμηνη απραξία, στις 6 Νοεμβρίου, για να αποφύγει τον επερχόμενο χειμώνα εγκατέλειψε οριστικά πια τον αγώνα εναντίον των Ελλήνων και αρκέστηκε στο αξίωμα του βαλή της Θεσσαλονίκης που του παραχώρησε ο σουλτάνος.
O Τουρκαλβανός στρατιωτικός Ομέρ Βρυώνης, σε χαλκογραφία της εποχής.
Dictionary of Greek. 2013.